Novi Sad: Jedinstvena riznica umetničkih tapiserija

Tapiserija je posebna slikarska tehnika. A najreprezentativnija zbirka ovih tkanih zidnih ćilima nalazi se u Novom Sadu, na Petrovaradinskoj tvrđavi u „Ateljeu 61“, jedinoj instituciji ove vrste u Jugoistočnoj Evropi. Ove godine „Atelje 61“ proslavio je šest decenija od osnivanja, a u njegovoj zbirci nalazi se preko 300 umetničkih tapiserija koje potpisuju poznata imena jugoslovenske slikarske scene.

Za vreme SFRJ ovde se nalazila nacionalna jugoslovenska riznica tapiserija, a danas je nacionalna riznica tapiserijske umetnosti Srbije, javlja Anadolu Agency (AA).

Predani umetnički rad za šest decenija iznedrio je preko 900 umetničkih dela koje su umetnici oslikavali na kartonima, a profesionalne tkalje na razboju, uz pomoć raznobojne vune i viljuške udisale im novi „vuneni“ život. Iako nedovoljno poznata i posećena od strane Novosađana, ova ustanova posvećena tapiseriji izlagala je širom sveta, a u ovoj godinai dobila je i prestižno gradsko priznanje „Novembarsku povelju“.

– Na svim kontinentima –

„Izlagali smo na svim kontinentima, osim Australije. Do devedesetih godina naše tapiserije bile su izlagane u 32 zemlje Sjedinjenih Američkih Država, pa čak i ’Smitsonian’ institutu u Vašingtonu“, izjavila je za AA Teodora Ž. Jaković, zadužena za odnose sa javnošću „Ateljea 61“.

Ona ističe da je „Atelje 61“ je jedna od pet ustanova na svetu koji se bave izradom tapiserija, a koje su institucionalizovane. Preostale se nalaze u Italiji, Francuskoj, Španiji i Velikoj Britaniji.

U okviru ove ustanove na Petrovaradinskoj tvrđavi postoji pet sektora: izlagačka-izložbena delatnost, produkcija-radionica, izdavačka delatnost; edukacija-škola tkanja i galerija u kojoj je izložen deo bogate riznice radova nastajalih u minulih 60 godina.

„Jugoslovenski, a potonje umetnici iz novonastalih država i Srbije, slikari, vajari, grafičari, dizajneri tekstila među kojima: Milan Konjović, Vojo Dimitrijević, Boško Karanović, Stojan Ćelić, Lojze Spacal, Mladen Srbinović, Pavle Blesić, Isidor Vrsajkov, Stevan Maksimović, Milan Kerac, Branislav Dobanovački, Boško Ševo, Miodrag Nedeljković, Jagoda Buić, Dragutin Cigarčić, Ankica Oprešnik, Jovan Soldatović, Julijana Kiš, Ilija Šoškić, Slobodan Kojić, Sava Halugin, Rada Čupić, samo su neki od preko 300 potpisa koji su bili vezani za našu ustanovu u određenim stvaralačkim fazama ili čija dela baštini Zbirka tapiserija ’Ateljea 61’“, navodi Janković.

– Osam majstora izrade –

Majstori specijalisti umetničkog tkanja ili tkalje i izrada tapiserija po kartonu (predlošku umetnika) su okosnica postojanja Ustanove za izradu tapiserija „Atelje 61″. Ima ih osam i rade na četiri velika vertikalnim razboja u grupama po dve. Sve tkalje su završile Umetničku školu „Bogdan Šuput“ u Novom Sadu, tekstilni smer i dospecijalizaciju – V stepen obrazovanja u oblasti tapiserijske umetnosti i savremenog odevanja.

Tkalje ističu da vole svoj posao, jer je svaka slika, svaka tapiserija poseban izazov. Sada su angažovane na projektu „Strip i tapiserija“ gde će u narednim mesecima, a u susret Evropskoj prestonici kulture 2022. godine, tituli koju je poneo grad Novi Sad, biti izrađeno devet radova strip crtača i Srbije iz regiona koji su stvarali na temu „Heroji svakodnevnice“.

Svoje radove na zadatu temu tkaljama su nacrtali Željko Pahek iz Hrvatske, Ilija Nikčević iz Crne Gore, te strip crtači iz Srbije: Radič Mijatović, Dejan Nenadov, Serjoža Popov, Dragana Kuprešanin, Nevena Marković, Bojan Milojević Asterijan i Đorđe Milović. Ovi radovi nastali su na međunarodnoj koloniji tapiserista „Boško Petrović“ nazvane po osnivaču „Ateljea 61“, koja se održava više od dve decenije i sabira umetnike iz zemlje i inostranstva, a strip-tapiserije biće predstavljene kako u Novom Sadu, tako i u inostranstvu.

Tkalje objašnjavaju da im je za jednu tapiseriju potrebno od dva meseca do godinu dana u zavisnosti od zahtevnosti rada umetnika. Kako navode, pri izradi koriste organsku vunu, pa pri kontaktu sa svetlošću slika na tapiseriji „zaigra“ pred očima posmatrača. Tkalje su koautori ovih radova, jer im udahnjuju novi oblik, pa uz potpis umetnika, ide i potpis Ateljea.

– 60 godina postojanja –

Idejni tvorci i osnivači „Ateljea 61“ su umetnici Boško Petrović i Etelka Tobolka, a nova ustanova tapiserija registrovana je 28. februara 1961. godine. Prva adresa bila je u ispražnjenim prostorijama samog ateljea Boška Petrovića na Petrovaradinskoj tvrđavi. Godine 1980. odlukom gradskih vlasti „Atelje 61“ postaje ustanova od posebnog društvenog značaja, tada izlagačkom delatnošću „pokrivši“ apsolutno celokupnu teritoriju Jugoslavije i zemalja u okruženju, ali i Severnu i Južnu Ameriku, Evropu i azijski kontinent. Godine 1997. u okviru „Ateljea 61“ počela je sa radom Škola tkanja, a 1999. otvorena je i jedinstvena galerija tapiserija, koja je dobila naziv po njenom utemeljivaču „Boško Petrović“.

„Nastala u približavanju francuske i flamanske tradicije i domaćeg nasleđa ćilimarske tehnike tkanja na razboju, tapiserija je kao autonomni, vizuelni medij u nas prešla zavidan put od naivnih, pionirskih eksperimenata do autentičnih i originalnih ostvarenja, koji prate savremene svetske umetničke tokove. Danas kao jedinstveni centar tapiserijske umetnosti u Srbiji, ali i regionu Zapadnog Balkana, te jedan od nekolicine u svetu u kojem se sistematski neguje, čuva i populariše tapiserija ’Atelje 61’ je nakon šest decenija postojanja postao jedna od relevantnih referencijalnih činjenica za istoriju ideja, tendencija i rezultata naše umetnosti od druge polovine 20. stoleća do današnjice“, zaključuje Teodora Ž. Janković.

Na internet stranici Anadolu Agency (AA) objavljen je samo dio sadržaja vijesti koje su putem našeg Sistema protoka vijesti (HAS) dostupne korisnicima. Molimo da nas kontaktirate za pretplatu.