Zašto Republika Srpska slavi 9. januar?

Piše: Hamza Karčić

– Autor je vanredni profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Sarajevu.

Republika Srpska je 9. januara ove godine održala svečanost povodom obilježavanja 30 godina od osnivanja. Osim političkog vrha ovog bosanskohercegovačkog entiteta, prisustvovali su i ambasador Rusije u Bosni i Hercegovini i predstavnik kineske ambasade. U Banjaluku su se uputila i dva francuska poslanika u Evropskom parlamentu. Među VIP gostima bio je i osuđeni ratni zločinac. Šta je okupilo ovaj raznoliki skup: obilježavanje datuma koji je proglašen neustavnim.

U januaru prije trideset godina lideri bosanskih Srba pokrenuli su proces secesije. Ubrzo nakon što je Bosna i Hercegovina održala referendum o nezavisnosti 1. marta, rukovodstvo ekstremista bosanskih Srba operacionalizovalo je plan za genocid. Uslijedio je troipogodišnji napad na Bosnu i Hercegovinu. Najbrutalnija faza genocida nad muslimanskim bošnjačkim stanovništvom širom zemlje tokom tri i po godine počinjena je u Srebrenici u julu 1995. godine.

Nakon završetka rata, ključnim osnivačima ovog entiteta suđeno je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ), koji su osnovale Ujedinjene nacije (UN). Mnogi ljudi u Bosni i Hercegovini i šire nadali su se u neposredno poslijeratnim godinama da će međunarodno utvrđena pravosudna istina biti prihvaćena kao činjenica i da će izrečene zatvorske kazne biti odvraćanje od budućih ratnih zločina. Ustvari, dogodilo se potpuno suprotno.

Ne samo da je došlo do široko rasprostranjenog negiranja genocida u BiH, već je došlo do trenda veličanja genocida i ratnih zločinaca. Bosansko-australski naučnik Hariz Halilovich skovao je izraz “trijumfalizam” da ovo označi kao posljednju fazu genocida u BiH.

Ono čemu svjedočimo od ljeta 2021. godine i još uvijek je nastavak “trijumfalizma” uz otcjepljenje koje je u toku. Od kraja jula prošle godine, lideri bosanskih Srba efektivno blokiraju funkcionisanje zemlje kao odmazdu za odluku bivšeg visokog predstavnika o zabrani poricanja genocida. Narodna skupština Republike Srpske je u decembru otvorila put ovom entitetu za usvajanje zakona o uspostavljanju paralelnih institucija u oblasti odbrane, bezbjednosti, oporezivanja i pravosuđa.

– Šta je Dodikova namjera? –

Ovogodišnja ceremonija 9. januara održanaje dok seodvija proces koji vodi ka secesiji. Obilježavanje ovog kontroverznog datuma otvara tri problema: (i) Ustavni sud BiH je presudio da je 9. januar neustavan, (ii) 9. januar je duboko uvredljiv za Bošnjake i Hrvate koji su stradali kao rezultat secesije i rata i (iii) ovogodišnje obilježavanje je udarac, ne samo za Bošnjake već i na Sjedinjene Američke Države. Bidenova administracija je početkom januara uvela nove sankcije Miloradu Dodiku, ali ove i prethodne sankcije nisu imale uticaja na promjenu njegovog ponašanja. Naprotiv, izgleda da ga ohrabruju. Njegov prkosan stav 9. januara to je i potvrdio.

Obilježavanjem 9. januara Dodik i njegov režim pokazuju da ne poštuju institucije Bosne i Hercegovine. Insistirajući na obilježavanju ovih neustavnih godišnjica, on pokušava pokazati da su institucije na državnom nivou u BiH nefunkcionalne i da se njihov domet ne proteže na cijelu državu. Pozivanje stranih političara i diplomata ima za cilj pokazati da postoji međunarodna podrška njegovoj politici. Njegova politička opozicija se možda ne slaže s njegovom taktikom, ali je na istoj strani po ovom i mnogim drugim pitanjima.

Kuda ide Bosna i Hercegovina ostaje da se vidi. Većina analitičara se slaže da je ovo najgora politička kriza od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine, a sve veći broj predviđa secesiju. Dokaze ne moraju tražiti dalje od trenutnog premijera entiteta. Upitan na RTRS-u kako vidi budućnost RS-a za trideset godina, njegov odgovor je bio jasan: “Samostalna i nezavisna.”

*Mišljenja izražena u ovom članku su autorska i ne odražavaju nužno uređivačku politiku Anadolu Agency (AA).

(Ovaj članak je izvorno objavljen na engleskom jeziku pod naslovom “ANALYSIS – Why is Republika Srpska Celebrating January 9?”)

Na internet stranici Anadolu Agency (AA) objavljen je samo dio sadržaja vijesti koje su putem našeg Sistema protoka vijesti (HAS) dostupne korisnicima. Molimo da nas kontaktirate za pretplatu.